Çocuklarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu Ankara
TSSB olarak adlandırılan Travma Sonrası Stres Bozukluğu bireyin çocukluk dönemlerinde hayatını sıkıntıya sokan bir durum olay veya bir soruna maruz kalması ve ya böyle bir duruma tanık olması ile birlikte çaresizlik korku dehşete kapılma gibi deneyimler sonucunda meydana gelen olayı tekrar hatırlama ve yaşama olayı tekrar anımsatacak her türlü eylemden kaçınma anımsandığında da tepkisizlik ve ya çok tepki göstererek kaygı düzeyinde artma görülen bir stres bozukluğu durumudur. TSSB bulguları çoğunlukla yaşanan olay sonrasında ortalama bir ay içerisinde meydana gelir lakin bazı durumlarda birkaç ay geçse dahi TSSB bulguları görülmeyebilir tetikleyici unsur ile meydana çıkabilir. Travmanın vasfı ve büyüklüğü; bireyin ebeveynlerinin duruma veya olaya gösterdikleri tepki anlam ve duygular, çocuğun karakter yapısı, kişinin barındığı toplumun olayla alakalı temel değer ve yargıları, kişinin gelişme düzeyi, bulunulan ortam, yaşanılan olay veya durumun bireyin yaşantısında yarattığı farklılık ve değişiklikler, yaşanan travmanın tekrar yaşanma olasılığı, bireyin yaşı ve beklentileri gibi etkenler yaşanan olay sonrası TSSB oluşmasını veya oluşmamasını etkiler.
Yaşanan olay veya durum sonrasında TSSB oluşumuna yol açan durumlar çoğunlukla hiç beklenilmeyen, birden oluşan, bireyin kendinin veya çevresindeki sevdiklerinin zarar görmesi gibi durumlardır.
Bunlardan bazıları;
- Cinsel veya fiziksel istismar
- Araç kazaları
- Savaşlar
- Terör olayları ve saldırılar
- Ameliyatlar ve tedaviler
- Doğal afet
- Kişinin yakınında bulunan değerli kişilerin ölümleri
- Evlatlık olarak verilme
- Ailenin boşanması
- Önemli bir hastalığın teşhisinin konulması
- Zorbalık
- Kaçırılma
- Duygusal istismar
- İşkence
TSSB Yaşayan Bireylerde Rastlanılan Davranışlar
- Yaşanılan olayı hatırlatan görüntü ve düşünceler
- Tehdit veya yaralanma gibi durumlara maruz bırakılma sebebi ile aşırı korku
- Endişe hissi veya çaresizlik
- Yaşanılan olay ile alakalı rüya görülmesi
- Olayın devam ediyormuşçasına illüzyonlar görmek
- Yaşanılan olayı anımsatan bir durumla karşı karşıya kaldığında aşırı stres altında kalma
- Yaşanılan olayla ilgili düşünce
- Duygu ve konuşmalardan kaçınma
- Yaşanılan olayla ilgili kişi ortam ve etkinliklerden uzaklaşmak uzak durmak
- Yaşanılan olayın önemli kesitlerinin hatırlanmasında yetersizlik
- Önceden katılmaktan zevk alınan aktivitelerden uzaklaşma ve ilgide yetersizlik
- İnsanlardan uzaklaşıp kendi kabuğuna kapanma isteği
- Duyguları ifade etmekte zorlanma ve yetersizlik
- Gelecekle ilgili kötü ve karamsar düşünceler
- Düzensiz uyku
- Sinir krizleri
- Konsantrasyonda düşüş ve dikkat dağınıklığı
- Okul derslerinde belirgin düşme
- İştah azalması
- Agresif davranışlar( parmak emilmesi alt ıslatma)
- Aşırı tetikte olma durumu
- Abartılı korku ve irkilme hali
- Oynadığı oyunlardan yaşanılan olaylardan izler barındırma ve olayı içeren oyunlar oynama
- TSSB bulgularının bir aydan uzun sürmesi
- Üzüntü suçluluk hissedilmesi ve diğer depresyon bulguları
- Sözel veya fiziksel anlamda şiddet içeren hareket ve söylemler görülmektedir.
TSSB Yaşayan Bireye Davranım
- Yaşanılan olaya bireyin aile ve çevresinin gösterdiği tepki ve yaklaşımlar göz önünde bulundurulmalı. Anne ve babanın olumsuz davranış duygu ve tutumu toplum algısı çoğu zaman yaşanılan olaydan daha fazla hasar gösterebilir.
- Her bireyin yaşanılan travma sonrası normal hayata uyum süreci vardır. Bu süre zarfında ebeveynlerin desteği sevgisi ve anlayışlı hareketleri çok önemli ve kişi için ihtiyaç duyulan önemli hareketlerdir. Ebeveyn olarak çocuğunuzla biraz daha fazla birlikte zaman geçirmeniz onlara daha fazla zaman ayırmanız gerekir.
- Ebeveyni olarak çocuğunuzun hazır olduğunu düşündüğünüzde yaşanılan olayı ve yaşanılan olayla ilgili hissettiklerinden bahsedin. Çocuğunuz eğer bu görüşme için kendini hazır hissetmiyor veya düşüncelerini paylaşmak istemiyor ise bireyi zorlamayın ve sabırlı olmaya özen gösterin.
- Ebeveyn olarak çocuğunuzu kendini ifade etme açısından daha rahat olacağı alternatif alanlara yönlendirmeniz iyi olacaktır.
Yetişkinler, travma sonrası stres bozukluğunu bir nebze olsun kontrol edebilse ve bu konu hakkında farkındalığı olsa da ne yazık ki çocuklar; travma sonrası stres bozukluğundan gerek gelişimsel gerekse de duygusal anlamda çok olumsuz etkilenmektedir. Akademik başarıda düşüş, değişken ruh hali ve davranışlar gibi çeşitli işaretler veren çocuklardaki travma sonrası stres bozukluklarının tedavisi de yine çocuk ve ergen psikolojisine yönelik planlanmaktadır. Buna ek olarak eğer ki travma sonrası stres bozukluğuna depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar da eklenmiş ise ilaç tedavileri de uygulanabilmektedir.
