Çocuklarda ve Ergenlerde Davranış Bozuklukları
Ailede ya da toplumda yaşanılan olaylar, her insanı etkilediği gibi küçük yaşlarda olan çocukları ve ergenleri de etkilemektedir. Çocuklar yetişkinler gibi bir tecrübeye, güçlü bir iradeye ve bilişsel düzeye sahip olmadıkları için yaşamış oldukları ya da görmüş oldukları olumsuz davranışlar karşısında anne-baba veya güvendikleri bir yetişkin desteği olmadığı takdirde bocalayabilirler. Ailedeki bir kişinin ölümü, babanın işten çıkarılması, çocuğun okulunun değiştirilmesi, yeni bir kardeşin dünyaya gelmesi gibi olaylar ile karşılaşması sonucunda çocuk olayları yetişkin bir insan gibi kabullenemeyebilir. Böyle durumlarda çocuk içinde yaşadığı çatışmaları sözel olarak aktarmakta zorlandığı için bunları davranışa aktararak anlatmaya çalışır. Ebeveynlerden gerekli desteği görmüş, öz güven duygusu gelişmiş olan çocuklar; kısa bir süre içerisinde maruz kalmış olduğu durum ile baş etmeyi öğrenir. Çocuğun yaşadığı sıkıntılarla baş etme sürecinde gösterdiği yaş düzeyine uygun olmayan, aileyi ve kendisini olumsuz yönde etkileyen, diğer insanların temel haklarının ve toplumsal (Okul) kurallarının yok sayıldığı davranışlar “Çocuk ve Ergenlerde Davranış problemleri” olarak değerlendirilmektedir.
Çocuklarda Sık Görülen Davranış Bozuklukları
- Hırçınlık
- Sinirlilik
- Saldırganlık
- İnatçılık
- Yalan Söyleme
- Tırnak Yeme
- Saç Koparma
- Alt Islatma ve Dışkı Kaçırma
- Yeme Bozukluğu
- Karşı Gelme
- Uyku Bozukluğu
- Konuşma Bozukluğu
- Çalma
- Küfürlü Konuşma
0-6 yas arasında görülen davranış bozuklukları daha çok annede görülen depresyon öyküsü, ailede veya dışarı görülmüş olan bir istismar öyküsü veya anne-baba tutumlarından kaynaklanırken, yas büyüdükçe bu nedenler daha çok kendini savunma, intikam alma, arkadaşları tarafından onaylanma, dikkat çekme ve temel bazı ihtiyaçların doyurulmamış olması gibi nedenlere dönüşebiliyor.
Davranış Bozuklukları İçin Ebeveynler Neler Yapmalı?
Çocuğunda yukarda bahsettiğimiz davranış bozukluklarından bir tanesi ya da birden fazlası bulunan ebeveynler kuşkusuz ki bu durumu çözmek için ilk seçeneği cezalandırma ve bağırmadan yana kullanıyorlar. Fakat; bu tür yolları deneyen ebeveynler görüyor ki çocukta daha fazla davranış bozuklukları ortaya çıkarken şiddet de artıyor. Bu nedenle çocuklardaki davranış bozukluklarının çözümlenmesi için ilk yapılması gereken şey görmezden gelme, ödülü geri çekme, alternatif sunma, tartışmadan kaçınma olmalıdır. Susturmak, vurmak ve bağırmak gibi seçenekler sadece “ o anlık” işe yarıyor gibi görünse de arka planda çocuğunuzla aranızdaki bağın zayıflamasına neden olacaktır. Bu nedenle çocuğun olumlu noktaları keşfedilmeli ve olumsuz davranışlarını azaltmasının yolları aranmalıdır. Bunları yaparken, ebeveynlerin çocuklarına model olmayı unutmaması gerekir. Sonuçta bir çocuk anne-babadan gördüğü ve öğrendiği davranışları uygular. Dolayısıyla, çocuğa verdiğiniz sözleri tutmak, ona karşı olan sorumluluklarınızı yerine getirmek- çocuğunuz olumsuz davranışlar sergilemediğinde de onunla ilgilenmek- çok önemlidir. Anne-baba tutumunun çocuğun davranışlarında çok önemli ve etken bir rolü vardır. Bundan dolayı, davranış bozukluğu çalışırken buna çok önem vermek gerekir. Çocukla çalışırken ise, öfke-dürtü kontrolü, iletişim ve sorun çözme becerilerine önem vermek gerekir. Olumsuz tutumlar tedavi edilmediği taktirde, ileride kalıcı davranış bozukluklarına yol açarak kişinin hayatını olumsuz etkilemeye devam edecektir.
“Çocuğum çok inatçı, çocuğum yalan söylüyor, çocuğum küfür ediyor” gibi benzer şikâyeti olan ebeveynler her türlü yolu denediği halde yanıt alamıyor ise bir uzmandan yârdim alma vakti gelmiştir.
